This is probably the first (and as far as we know the only) larger text ever recorded and published in the Western Grodk (Western Spremberg) dialect of Lower Sorbian (Wendish, Lusatian). In 2015, only one person can speak it (Mr. Helmut Kurjo, born in 1935). These stories have been narrated by Mr. Helmut Kurjo and the text has been recorded and transcribed by Jindřich Vacek in 2013.
Toto je pravděpodobně první (a pokud je nám známo, také jediný) rozsáhlejší text, který kdy byl zaznamenám a uveřejněn v západogrodkovském nářečí (zapadna grodkowska narěč) dolnolužické srbštiny. V roce 2015 je ovládá jediný člověk (pan Helmut Kurjo, nar. 1935). Tyto příběhy vyprávěl roku 2013 pan Helmut Kurjo, nahrál je a přepsal Jindřich Vacek.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
x
xxxxxxxxxxxxxxx
Wót tych lutkow we Blunju
Ty sy pjerjej pejedał wót tych lutkow we Łazu. A naša baba jo tež ’śece pejedała nam źěśom, žo susodoc baba, ta stara baba, jo ’śece pejedała, k nim su tež te lutki ’śišli. A pjerjej ga su byli te wjelike kachlje wó jspě a slědy tych kachli jo buła ta murka, su ’śece prajili, abó ta hela. A tam su te lutki rejowali a su jim tež ’śece něco sobu ’śipórali. To jo naša baba ’śece pejedała. Jo-li wěrno, abo nic, to njewěmy. Alje wóni su tam, źož jo se ta ’jas chopinała wót Bjazdow, we tej góli su spódy zemje tam bydlili. To jo ta ’śece pejedała. Jo-li to tak buło, to njewěmy.
xxxxxx
Wót tych błudnikow
A wokoło Blunja raz su byli tež tajke torfowe źěry, wjelje mókroty jo buło a małe gatki a tak. A ’dyž su nocy luźe nimo šli, a tam su se tajke małe swětałka zaswěśili a zasej su se zgasnuli, luźe su prajili: To jo ten błudnik. Wjelje su prajili, jan muski jo tež raz šeł a jo ’ćěł tež za tym swětłom hyś. Ten jo se muslił, tam jo jana ’jas, a ten jo do teje wódy panuł a ten jo se zalał. Ten jo tež měnił, swětałko to swěśi, tam jo jano twarjenje.
xxxxxxx
Carna mrětwa we Terpjem
’śece su te luźe pejedali, we šesnastem stolětku jo buła ta carna mrětwa. A wjelje luźi su zemrěli a mało su jich wušej wóstali. Alje Zabroźe, su ’šece pejedali, su tśi žeńske wóstali strowe a we Terpjem tśi muske. A te su se pótn gromadu wóženili a te žeńske su se do Terpjego spórali a te pak su tu sersku drastu wót Wórjec nosyli. Terp jo słušał ku Grodkoj a ta Grodkojska drasta jo buła hynajkša, alje we Terpjem jo ta Wórjecka drasta wóstała. Alje ta narěc we Terpjem jo buła Błóśanska, kus hynajkša kaž Blunju a we Zabroźe. Tam su ’šece hynak pejedali, »tejke« a tak… Jo, a mója śota jo buła tež tam ženjena a ta jo tež pótn pó terpjanskem pejedała. ’dyž jo do Blunja ’śišła, smy na kermušu gromadu ’śišli, te Žiźinske su pejedali pó wórjeckem, te Bjazdojske pó bjazdojskem a te Terpjanske pó terpjanskem. A my pó blunjanskem. To smy byli štyri abo pjeś. A rozměli smy se ’šycke.
xxxxxxxxxxxxx
Blunjanska krónika a kěrluše
My we Blunju smy měli tež janu staru króniku. ’Dy jo pisana word’wała, to ja njewěm, ja som buł dwanas’ lět stary, až som ju wiźeł, tu króniku. To jo, žo som ’šece k mojej babje chójźił ’śez tu łuku tamlaj a zes tym gólcom we tom twarjenju Wažnikojc tam som tež sobu nutśkach buł. A ten stary źěd, ten jo ’śece ’śi woknje stojał a glědał, nam pejedał serski a my smy se ’jaselili. A pótn som raz we tej spě buł a wón jo měł tajke małe knižki tam lažecy a ja som prajił: »Źědo, co ga wy how maśo?« Nó, wón praji: »To jo jana stara krónika. Tam jo pisane hyžno wót šesnastego stolětka a wót šternastego su pisali, kajke gubjene žni su byli. Krupki su zbili trajdu a to pótn su hejdu syli a wót hejdy su klěb pjakli abo wót kóleja su tež klěb pjakli, a te luźe su głodne byli. To su byli ’šelajke lěta.« A ja som pótn prajił, njeby mi-li ju raz wupožycył, ja by tam raz laz’wał we njej. A pón jo mi ju dał a ja som se domach ’šecko ’śelaz’wał. Tam jo ’šelajke stojało wót starych casow. Jo, a pón, až som buł ze šule…
Blunju jo buł jan šulaŕ. Ten jo buł we wójnje tež we tej partaj nutśkach, NSDAP, a wón jo buł pó wójnje pón tež dalej šulaŕ. Alje pótn jo zgónił, žo wóni b’źa jogo hol’waś a zawrěś. A wón jo se wupórał ’šez noc do Zapadneje Němskeje. A tak jo wóna ta žeńska mi pótn pejedała, wóni su pytali, alje ten jo se ju raz požycył, alje ten njejo ju wěcej ’śipórał. A tak jo se to zgubiło. A to jo škóda, wót starych casow pón mało wěmy. My wěmy, žo ta cerkwja jo se stwariła šesnas’ sto a tśiasedymźaseś. A tež te druge wěcki, kaž som ja tebje pejedał wót tych serskich knigłow, wót spěwarskich, te až jo ten šulaŕ Müller pisał…
Ten manuskript jo ’śišeł do Barlinja. Tam jo jaden to namakał, ten až jo serske kjerliše pytał za błóšanske knigły. A ćišćane njejsu wordowali, te spěwarske. A ten manuskript jo wóstał. A wón jo mi swětłowobraz wót teje wobalki dał. To jo rědna wobalka, alje te knigły njejsu wordowali ćišćane. Ta cerkwej jo buła natwarjena tśiasedymźaseś, šesnastem lětstotku, a pón te knigły su pisane pjeśasedymźaseś… To jo dwě lěśe za tym, až jo se ta cerkwja natwariła. A to jo škóda, žo te njejsu ćišćane wordowali. Wón jo napisał tekst we němskem a we serskem tež, a to pó blunjanskem.
xxxxxxxxx
xxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxx
xxxxxxx
Serbja do Českeje
Až som ja pó wójnje hyšće do šule chójźił (ja ga som chójźił až do źewjeśnasće sto źewjeśaštyrceśich), som pón wordował konfoměrowany. A we tom casu ga jo se tež pejedało, žo buźa Serbja do Českeje śěnuś, wudrogowaś a tam žywe byś, žo buźomy Serbja a Česke gromaźe. A my smy měli tež farara, serskego farara, wón jo hyšće pó wójnje sersku namšu źeržał, a pón raz smy měli to bjatowanje a smy serski wuknuli Wótcenas. Ten farar jo pón tež prajił: »Buźomy se raz wuśěnuś do Čěskeje, žo móžomy to Wótcenas bjatowaś.« A tak smy to Wótcenas bjatowali. Alje my njejsmy se tam pórali, do teje Českeje, alje mója śota z Narća a jeje źowka – to jo buła mója kuzìna –, te su se wupórali do Čěskeje. Alje mója śota jo pótn zasej ’śišła a jo tu wóstała. Pón jo wumrěła a mója kuzìna, ta jo wóstała we Čěskem. Alje ta njej’ pótn wěcej nic pisała a wót se k wěźi dała, źo bydli. A tak smy ju zgubili, a wóna njej’ k nam tež wěcej ’śišła, a tak jo to pón wóstało. A jo-li źěnsa hyšće žywa, ga by dejała nět wokoło wósymźaseś lět stara byś. Alje to jo škóda, žo žany kontakt wěc njemamy gromaźe. A co se jej stało, mójej śośe se tam njej’ lubiło tež. No jo, to jo cuzba, a wóna jo buła terno tež hyžno starša žeńska, nic. Jo… A tak jo to pón wóstało. A su-lik wjelje serskich luźi hyšće tam wóstali a wudrogowali, to ja njewěm. Zes Narća ta mója śota, alje drugeg’ cłejeka njemóg’ se doponiś, žo su prajili: »Ten jo wudrogował, ten cłejek.« Alje to njejsu wjelje luźi byli, až su to cynili.
xxxxxxxxxxxxx
Kubło
Prjerjej, ’dyž stej manźelskej se ženiłej… Mója mama, ta jo se wót domu wupórała howlaj k mójem’ nanoj, a kujžda mama ga jo swójem’ góleśoj, kótrež jo se wen ženiło, musała kubło daś. Te žeńske ga su zymje pśědli. Tam su do burskeg’ wirtšafta musali měchi byś, tam jo musał płat byś, a tam jo musała póstela byś, łožyšća. Pjerje jo wordowało drěte, gusy su wordowali šlacht’wane, to pjerje su pótn te žeńske zymje drěli, a buło łožyšćo nasypane. ’dyž jo buło to pón ’šycko ku swajźbje gótowe a ’dyž stej tej manźelskej zes pobrjaškom a te gósće do cerkwje šli ku wěrowanju, ta mama a ten nan stej musałej domach wóstaś a ’šycko – te łožyšća a te měchi, což jo do tog’ kubła na te wózy dejało byś – stej musałej wen daś. Tej njejstej pótn k wěrowanju sobu šłej. Na to město jo ta zamama sobu šła a ten zanan, zes manźelskima. A domach su to kubło nalodowali. A z tym nalodowanym kubłom su te kutšaki zes kónjemi a z tyma dwěma wózyma, źož su te meble a to górjekach buło, te łožyšća a to ’šycko, su jeli ku cerkwji. A až su zes cerkwje ’śišli, jo to kubło hyžno cakało, a te su zes gercami pótn šli howlaj do našogo domu. How su te towariše pón to kubło wótlodowali. Njewjesta a nawóženja su musali zes pobrjaškom do krowjecej’ groźe hyś a ta njewjesta jo dejała tu krowu ajkaś. Jo’ ćěła byś dobra góspoza. A pótn jo buło to kubło wótlodowane a pótn su šli zas te gosće zes gercami do togo’ swajźbneg’ domu a su tam swajźbu dalej swěśili.
xxxxxxxxxxxxxx
Zamama a zanan, towariše
Mama wót teje njewjesty abo nawóženi jo musała domach wóstaś a tež ten nan. A na to město stej k wěrowanju šłej zamama a zanan. To jo za tu mamu a za tog’ nana. A su měli pótn te žeńske to nalodowane, to kubło, pótn stej tej kutšakaj zes konima, zes dwěma wózyma pótn zes tym kubłom prědku cerkwje jěli. A ’dyž jo nawóženja a njewjesta a cyłe gosće ’śišli zes wěrowanja, su šli pón prědku togo kubła zes gercami how do togo domu, źož se jo ta njewjesta pórała, a tam su te towariše pón to kubło wótlod’wali. A njewjesta a nawóženja stej musałej do groźe hyś a pobrjaška tež, a ta njewjesta jo dejała tu krowu ajkaś, žo wóna jo nět ta nowa góspoza. Jo, a pótn su šli zasej z gercami, ’dyž jo buło kubło wótlodowane, do togo domu, źož jo se ta swajźba swěśiła. Jo…
(JINDŘICH VACEK hornjoserbsce: Štó to je towariš, što wón čini?)
Tej towarišaj, to stej partneraj wót družki: ta družka a towariš. A tej towarišaj, tej njejstej ’śi bliźe sejźełej na swajźbje, wónej stej se cylinder a ten gěrok zeblakłej, a stej we brusacu wóstałej a stej krynułej wobwězanu čišćanu šorcu. A wónej stej musałej te gosće pón wóbsłužyś, górjej nosyś piwo abo jeźu. Tej družce stej sejźełej ’śi bliźe, ’śi njewjesśe [/njewjesťe?], a zamama a zanan tež, a tej towarišej [Sic] stej tych luźi wóbsłužywałej.
xxxxxxxxxxxxx
Žorty na swajźbje
A ’dyž te družki młogi raz su někajki žort se gót’wali, stej musałej tej towarišej to jesć, což jima tej družce stej dałej, do talarja kus jěźe… A młogi raz stej tej družce tak gót’wałej, žo stej se tej towarišej rozgněwałej. »Tyma njeb’źomej nic k jěźi daś, tej musytej se samej něco braś…!« Jo, tak jo to buło.
xxxxxxxxxxxxx
Spěwanje za kjałbasu
Te źowča su pjerjej na pśězu chójźili pśi janom wjelikem burju, we janej wjelikej spě tam su gromadu ’śišli zymje kujždy ’jacor a su pśědli. A ’dyž jo buła pśestawka, su te źowča šli ku burjam. A su zymje swinju šlachtowali a su kjałbaski gót’wali a te źowča su pón šli a su spěwali ’śi tom burju za kjałbasku. A ta štucka, ta jo tak šła. Najpjerjej su stukali: Mm… Mm… kjałbasy… Mm… U’… Kjałbasy… Schwein geschlacht, Wurscht gemacht, wir haben gerochen, ihr habt gestochen… Mm… Mm… Kjałbasy… Morgenroth, Morgenroth, źěns jo waša swinja tót. Wy sćo ju zarězali, kjałbasy sćo naźěłali, nam hyšće njejsćo žanu dali. A njeb’źośo nam žanu kjałbas’ daś, buźomy waše gólcy ’šuder wótrycht’waś. Mm… Mm… Kjałbasy… Mm… Mm… Kjałbasy… Jo, a pótn su krynuli kjałbasku wót tych burow a su šli zasej do teje spy, źož su pśědli, a pón su se tu kjałbasku rozźělili a su jedli. A to jo dobre buło.
xxxxxxxxxxxxx
Bildki
Zajšłu sobotu smej zes mójej žeńskej bułej howlaj na swajźbje, tej njewjesśe som buł ja kmótš a wóni su nas na swajźbu tež ’śeprosyli. A ten wuj wót jeje starejšej, zes tym som ja gromadu do šule chójźił we wójnje. A jeje starejšej stej ternoch chětšej wumrěłej a te štyri źěśi, ka’ su byli wót tej’ manźelskej, te jo ta baba górej śěnuła. A pó wójnje jo se wón pón wupórał, wón jo wuknuł, wón jo buł tež pótn pomócnik duchtara. Pón jo žeńsku póznał a wóna jo buła tež tam we… ja njewěm, we Erfurće jo žywa buła. Baba abó Hebamme jo wóna buła. Nó jo, a nět stej wobej rentnarjaj a stej se wupórałej ku jeje źowce do Hamburga.
A nět stej zazwóniłej, žo ja som zes janej śotu, což jana pśjaśelka buła wót mojeje mamy… Ta jo raz sobu ’śipórała tajku tytku połnu bildkow, starych bildkow wót prjedy, až jo wóna družka buła ’śi janej swajźbje. A janej manźelskej stej tam bułej, njewjesta a nawóženja. A ja som se prašał: »Što ga to jo? Ja ga jej’ njeznaju.« A wóna jo prajiła: »To stej W–ojc manźelskej, ta śota a ten wuj. Tej starešej wót tog’ Jana W–ojc a wót tog’ Karla.« A to som ja jima pejedał a wónej stej prajiłej, ta jo nět wumrěła, a njeby se ja raz woprašał, su-li hyšće te bildki tam. A nět som ja zazwónił tej [śeśenicy?], žeńskej tam, a wóna jo prajiła, njewě – to hyšće jo ’šycko tak, kaž jo ta śota wumrěła, wónej njejstej hyšće nic wurumowałej. A buźotej-li wónej tu bildku namakaś, ga b’źotej mi wónej tu daś.
xxxxxxxxx
Celiakija
Ty pejedaš, žo ty njemóž’ žany klěb wót praweje muki pjaceny. Twója žeńska to zes hynajkšej muku pjaco, alje to jo tež kaž klěb a ty móž’ se najes’. A ja znaju janu žeńsku we susodnej jsy, we Bjazdowach, zes tej smy byli raz gromaźe na janych narodninach howlaj we Blunju, a ta jo se tež wót domu jej klěb sobu ’śipórała. Kjałbasku a pjacene měso, to jo jedła, což su te na blido ’śipórali, alje ten klěb jo wóna swój klěb sama měła. A ten se dajo pjac we Wórjecach we Globusu. To jo we janej wjelikej pjakarni. Wóna se tam wobšteliła ten klěb a wóni jej tam pjaku. Alje ’dyž wóni wjelje togo klěba pjaku, njemóža wóni to ’šycko ’śekupiś a to jo škóda, ’dyž ten klěb pótn wokoło ’śiźo a spjaco. Jo… A tak wóna se to wobstara a tež ’dyž wóna něźi* jeźo, wóna se tež ’śipóra jej klěb sama sobu.
XXXXX
Muzej a knigły
Jo, ja som tež wjelje wěcow měł, starego gratu – zes tym smy źěłali –, tež wjelje drasty, serskich wěcow, paśerjow, šorcow a tajke. Blunju ga su ’šycke serski chójźili, te žeńske, a mi jo buło tež škóda, prec šlapiś. Mója mama ga jo tež serski chójźiła, ta jo měła rědnu sersku drastu, buła serska swajźba wót mójej’ mamy, tež jo měła njewjesćinu drastu. A druge luźe, kótrež su starše wordowali – a te młode njejsu wěcej sersku drastu nosyli –, su wjelje žeńskich prajili: »Ach, how maš ty, trjebaš?« My smy gót’wali hyžno we festiwalach sobu, prěnym festiwale we Bydyšynje smy sersku swajźbu pśedstajili, a smy póžycali drastu, což njejsmy měli. A wóni su prajili: »Ach, to njetrjebaš wěc ’śipóraś, to móž’ wobchowaś.« Nó, pón som sam wjelje wupórjeźał, což jo buło do kusow. Młoge som dejał nowe šyś, paśerje som dejał nowe tykaś, a tak som ja to chopił a pón som ja to gromaźił. A na Gorach ta Patokojc Birgit, ta jo jich staru brožnju do rěcha spórała. Wóna ga jo porclanowa mólarka a głažkowa mólarka a jo tež jajka mólowała a tež ’šelajke stare wěcy měła. A jo se w jich brožni dała wupórjeźaś a ma tež tam tajki mały rjedny muzejum. A ja som se muslił: Nó, źož smy wušej groźe syno wótlodowali, my smy tež lědyma źewjeśnasć sto a šesćaźjaseś nowe drjewo górej gót’wali a nowe špundowanje… Som se muslił, syno wěcej wjelje njejo, ja b’du wucysćiś a tam b’du se ja tež móje wěcy daś… Wó jspě som měł tajki głažany šrank a tam som měł móje pupki we serskich drastach, te talarje, te jajka, ’šycko som měł tam nutśka. To jo wordowało ’šece wěcej a pón som se muslił: Nó, mamy tam prozne, ga mej zes mojim šwigersynom b’źomej se wurycht’waś górjejkach ’šycko, ja b’du wóbstaraś. A ’dyž jo ten z źěła ’śišeł, som wóbstarał delki a tajke ’šo, což smy trebali, a pótn smej tam basliłej. Nó jo, a nět jo se teliko nagromaźiło, žo jo to tež połne word’wało wót ’šelajkich wěcow, kaž te staśidła, kólaska, mótejdło a to ’šycko, a tak móžu pokazaś, ka’ to pjerjej raz buło jo. A ja ga som zes tym cyłym gratom tež źěłał.
(JINDŘICH VACEK hornjoserbsce: Nó haj, ty pak sy tež tkać nawuknył…)
Jo, som tež nawuknuł. Ka’ so móžo płat tkaś, wóno ga musy ’šycko štymówaś, ka’ wjelje nitkow jano płotno [/pótno?] trjeba, śańke [/ćańke?] płotno [/pótno?] jo hynacej. Do póstolje, to musy byś ten płat šyršy, su-li twjelki, to jo raz wuzejšy a měchi su tež kus wuzejše a te barda su tež ’šelajke: zes tłustymi nitkami abo zes śańkimi nitkami. Nó a to som ja nawuknuł wót mójej’ mamy a mójej’ baby. My smy byli tśo gólcy a žano źowčo njej’ pódla buło, nó a něštn jo dejał ’śece pomagaś. My smy dejali te snowadła wjerćeś a pódla byś ’śi tom nadwězowanju, ’dyž te nitki pódawaś. Nó a ja som se za to intresěrował a som casto pódla buł. A mója baba, ta mi wukazała, ka’ wjelje raz móž’ wokoło z tymi snowadłami jeś, ka’ wjelje meterow trebaš. My smy ’śece prajili jana abo dwě sćěnje. Jana sćěna, to su byli ’śece jan raz wokoło štyri metere, alje ka’ wjelje sćěnow dej to byś a ka’ wjelje móžomy gót’waś a ka’ šyroke dej byś, a to sy musał pón rachnowaś, ka’ wjelje nitkow trjebaš. A to som ja nawuknuł, a dla togo ja to móžu.
(J. V. hornjoserbsce: Ty maš tam tež rjane knihi. Maš tam Bibliju, wjacore Biblije tam maš…)
Ja mam janu bildkowu knigłu, tam stoja te prědowanja na kujždu njeźelu, na swětki abó na gódy, a tam su ’śece te bildki pódla: kaž Jezus buł kśižowany, abo to Gólětko we žłobiku. Ta Biblija jo tajka wjelika, ta jo kaž štyri knigły, spěwarske knigły… A ta jo wót źewjeśnasće sto a wósym, ta Biblija. No a mója baba, ta jo nam ’śece prědk lazowała te teksty, alje to ga jo němski pisane buło. A my ako źěśi smy ’ćěli tež te bildki ’śece glědaś a ta jo pón nam zasej prajiła: »Ta bildka, to jo to Gólětko we tom žłobiku.« A to jo nas wěcej intresěrowało, kaž wóna nam to lazowała. Nó jo, a mój źěd, ten jo se wósymnasće sto sedymašesźjaseś naroźił, a jogo wuj jo buł jom’ kmótš. A wón jo tam pó kmótšistwo chójźił, a až jo slědny raz pó kmótšistwo šeł, jo krynuł spěwarske knigły ako dar kmótšistwoj. A te knigły su prědku pisane serski, te štucki, a slědy ta połojca jo pisana we němskej rěcy. Te knigły su tšochu kaž dwě knigłje spěwarskich we němskej rěcy, tak tłuste te su, zes kóžanej wobalku. A prědku jo pón mój źěd to napisał, žo wón jo te krynuł slědny raz kmótšistwoj wót jogo wuja, Matejsa Wósenka, wósymnasće sto a jadnawósymźaseś. A pótn, až jo buł ženjeny, ’šycke źěśi su tam pón napisane tež byli we tej janej Bibliji. A we tych spěwarskich tež, tam jo wón to napisał. Jo… A te som ja chował, te knigły, to jo buła mója drogotka. To som buł ja gerdy na to.
(J. V. hornjoserbsce: Ty maš tež Měrćina Lutherowe žiwjenje…)
Jo, tež mam, jo. To jo mi jan němski muski dał. Ten jo buł ženjeny žane twarjenja dalej, a wót jogo žeńskeje ten źěd, ten jo te knigły měł. A te su pótn ’ćěli to ’šycko prec šlapiś, a wón jo ’śišeł ku mnjo a jo prajił: »Helmut, willst du das Buch von mir? Das ist das Leben von Doktor Martin Luther.« Ja som prajił: »To njedejśo prec šlapiś. Coš mi to daś?« A wón jo mi to dał.
xxxxxxxxxxxxxxx
Slědny Serb we Blunju
(JINDŘICH VACEK hornjoserbsce: Ty sy posledni, kiž jow w Blunju serbski powěda…)
Jo, starše luźe su zemrěli [/zemreli?] a we mójej starobje, te su ako źěśi tež serski pejedali domach, ’šycke su serski pejedali. Jo… Starejše su wumrěli, serski njejsmy wuknuli we šuli, a njepejeda ništn wěcej, alje rozmeju tež tšochu. Ja ga som ’śece zes mójej mamu hyšće serski pejedał, až jo wóna žywa buła. A te druge žeńske, te su hyšće we tej starobje byli kaž mója mama… Wóni su ’śišli na jgru a smy serski pejedali. Dla togo mi njejo to ćěžko [/ćežko?] panuło a ja som rady serski pejedał. Z tymi we mójej starobje smy do šule chójźili a ja som tež na serske namše chójźił, te ja tež njejsom skomuźił. A wjelje su mi prajili: Ach, ten wend’scher Pfarrer, wend’scher Pfarrer, oder serski kral, serski kral. Hyšće ja som serski wóstał. Wjelje su hyžno njebogich, te wěcej žywe njejsu. Serski njejsu pejedali, su se hańbowali a mi su prajili… Smy rusynski wuknuli a na rusynski mjenujo se farar »pope«. »Pope« su mi tež prajili. »Pope«, na rusynski. Poppe, Poppe, der Poppe. Dla togo, žo som serski pejedał. A na serske namše som chójźił. Wóni njejsu šli, a ja njejsom žanu skomuźił, mi jo se to lubiło, ta serska rěc. A ’śi tej rěcy som wóstał.
(J. V. hornjoserbsce: Haj, a ty sy prajił, zo hišće něchtó we wašej swójbje serbski powěda, jedna kuzina abo…?)
Serski njepejeda wěcej. Ta jo we susodnej ’jsy, how we Bjazdowach. Tam jo buła mója śota ženjena a tam stej bułej dwaj kuzeńkaj, tej stej hyžno njebogej, a mója kuzyna jo hyšće žywa, ta jo lěto starša kaž ja. Ta rozmejo hyšće serski, alje njepejeda tež wěcej. Jo… Tam ništn wěc njejo, ten na serski pejeda, a rozmejo wóna hyšće. Te druge su ’šycke němske luźe, te su tam ’śiśěnuli, a tak to wóstało. Zabroźe to jo hyšće kus hynacej, tež rozmyju tam žane luźe hyšće, alje pejedaś njemóžo ništn wěcej. Jo… To how we tych ’sach, we Žiźinom a Narću, tam jo to hyšće kus hynacej, na Gorach tež nic tak wjelje, alje Žiźinom hyšće bjez sobu [Sic] serski pejedaju. ’Dyž ja do Žiźinog’ ’śidu a we mójej starobje někogo zmakam abó tak, my se serski rozprajamy.
(J. V. hornjoserbsce: Ty sy prajił, zo Hana Zykmundowa ženjena była njejo.)
Ně, ně.
(J. V. hornjoserbsce: Wona potajkim serbski njeje Zykmundowa była, ale Zykmundojc abo Zykmundec. Kak to…)
Zykmundoc… Zykmuntojc Hana. How su wjelje swójź-… also wjelje domow. Hyšće smy ’śece prajili to stare mjeno, ka’ su pjerjej tej starejšej… Zykmuntojc su ’śece prajili: to jo Hantojc Hana. Hanet su te stare byli, což jej’ źěd buł, ten jo buł Hanetojc. A tam jo se ten Zykmunt nutś ženił. Wóna jo buła pón roźena Zykmuntojc. Tak to jo… My smy Kurjoc howlaj a młoge te stare praje hyšće Šliwinc. Ten Kurjo jo se how nutś ženił, mój źěd, a ten jo měł janu Šliwnojc. A ’śece hyšće su prajili bei Šliwinc, gehen wir bei Šliwinc, pójźomy Šliwnocom. ’Dyž mej zes mójej žeńskej se rozprajamej, tež młogi raz tak ’śi wobjeźe, Christian, mój enkelsyn [= wnučk] jo pódla, a ’dyž my te stare mjena měnjomy, ten njewě, kogo my měnimy. To se nam tak wen sunjo. Howlaj prěki tym ’śece hyšće prajimy »Šarabac«. A ’dy jo jan Šarabatka žywy buł, to ništn njewě. A how tym ’śece prajimy »Smolarjojc«. Nět su Šulcojc a pjerjej jo buł Tuman, ten stary źěd. To su tajke mjena… To se lěpjej wupraji.
xxxxxxxxxxx
Psyk a kócki
’śed pór lětami smy tež se psyka kupili. Smy ’ćěli tež měś, žo něco na dworje jo. Kócki ga tak a tak mamy a ten stary Boby, ten jo buł tšochu źjaseś lět stary, a ten jo naraz chopinał jaden źeń chóry byś a na drugi źeń jo w nocy wumrěł, jo lažał na dworje na tšawje. Pótn smy se drugego kupili a to jo buło ’śed štyri lětami. A tež smy jog’ zasej mjenowali Boby. Alje wón jo buł kus hynajkšy kaž ten drugi, kus wjetšy, alje to ga nic nješkoźi. A pón smy jogo tež tak ’śiwucyli, žo wón z tymi kóckami jo. A ta jana žołta kócka, to jo jogo pśjaśelka, a ta zez nim ’śece lažy gromaźe we kólni, abó źojž jo, ta jo ’śece ’śi njom. Te druge tež wokoło chójźe, alje ’dyž ja ’śidu zes źurjami wen, a tam mamy na dworje janu ławku, tam ’śiběnjo ten psyk, ten se synjo ku mnjo, ten co byś ajkany. A te kócki ’śidu, te ’ćě(ź)je se na klin synuś, a to jo ta gromada. A my smy ’šycke gromaźe – te kócki, te se tym luźom ’śilizuju. A to jo tak šwarnje, to maš ’śece někogo, móž’ z někim pejedaś, ’dyž sam na dworje sy, to jo šwarnje… A to se nam tak lubi, ka’ se te zwěrjeta tym luźom pśistaje. To jo šwarnje… A wóni se tak ’śiwuce, ’dyž jim to pejedaš. My pejedamy němski a pejedamy tom’ psykoj, wón dej se synuś, ten se synjo. Ten ’śiźo na tu ławku, tej kócce tež glědatej, kujžda co górej se sydnuś, a to jo tak šwarnje.
xxxxxxxxxxxxxxx
Pejedał Helmut Kurjo
Zapisał Jindřich Vacek
Jindřich Vacek, stránky spisovatele 